De Boekenbeurs

Dit weekend was het weer Boekenbeurs in Eindhoven. Altijd weer een genoegen om hier enige uren rond te lopen. Het karretje vol te laden en nadien weer een kritisch nalopen of je al die boeken wel wil kopen. En wat is dan uiteindelijk de score. Eigenlijk maar vier boeken, maar daar ben ik dan blij mee.
Als eerste een boek over Thomas Mann van Margreet den Buurman.

Het beschrijven van een groots leven als dat van Thomas Mann (1875 Lübeck " 1955 Zürich) is meer dan een avontuurlijke reis. Natuurlijk kennen wij hem als auteur van De Buddenbrooks, een roman waar hij in 1929 de Nobelprijs voor ontving, van Dood in Venetie en van De Toverberg. Naast vele romans en novellen schreef hij essays, gaf hij lezingen en hield hij nauwgezet dagboeken bij. Drie romans en een novelle zijn voor verfilming bewerkt en over zijn leven verscheen een film. Want behalve zijn vier jaar oudere, eveneens schrijvende broer Heinrich Mann, werden twee van zijn zes kinderen ook beroemd als journalist en schrijver: Erika en Klaus. Thomas Mann bleef zijn hele schrijversleven schatplichtig aan het milieu waar hij uit voortkwam: een welvarend koopmansgeslacht uit Lübeck, met de graanfirma Joh.Siegm.Mann, die door de vroege dood van zijn vader in 1891 teloorging. En hoewel de tijden veranderden, bleef hij standsbewust en woonde hij altijd in villas of landhuizen met personeel. Naast het belang van zijn achtergrond, is Thomas Mann echter vooral de auteur van het Fin de sicle en van het Interbellum. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was hij een huisvader met vier kinderen. Deze oorlog leidde tot een breuk met Heinrich omdat ze verschillende kampen vertegenwoordigden. Bijna twintig jaar later nam Thomas Mann met pijn in het hart afscheid van Duitsland toen het land was uitgeleverd aan de nazis. Publiceren werd hem onmogelijk gemaakt en met zijn gezin woonde hij na 1933 vijf jaar in Zwitserland en bijna veertien jaar in Amerika. Hier ontwikkelde hij zich tot politiek geweten van Duitsland. Zijn persoonlijk leven en zijn leven als publieke persoon waren hierbinnen niet altijd te scheiden. Hij verzuchtte dan ook weleens dat velen iets over hem vonden, maar dat hij zelden werd gekend.
Een tweede mooie keuze is een essaybundel van Herta Müller, De koning buigt, de koning moordt.

In deze essaybundel neemt Herta Müller haar eigen schrijverschap onder de loep. Ze doet dit steeds vanuit de historische en politieke achtergrond van dat schrijverschap: haar kindertijd in een Duitstalig boerendorp in Roemenië en haar ervaringen met de dictatuur van Ceau?escu.
In al deze overwegingen staat taal centraal: taal als instrument van overheersing en onderdrukking, maar ook als mogelijkheid tot zelfbehoud en verzet.
Zo ontstaat een indrukwekkend en scherp beeld van een leven onder totalitaire omstandigheden en van de literaire weg die Herta Müller consequent als reactie daarop heeft gekozen.
Deze bundel bevat naast een selectie uit de essaybundel Der König verneigt sich und tötet ook twee recentere essays en de rede die Herta Müller in 2009 hield bij de aanvaarding van de Nobelprijs voor Literatuur.